عمارت مسعودیه یک مکان تاریخی و فرهنگی برای گردش

عمارت مسعودیه واقع در شهر تهران، به عنوان یک بنای تاریخی فاخر، پذیرای بسیاری از هموطنان و گردشگران است. این بنای تاریخی در طول سال های عمر خود شاهد اتفاقات تاریخی بسیاری بوده است. عمارت مسعودیه به عنوان نمادی از فرهنگ و تمدن قسمتی از تاریخ تهران و ایران به شمار می رود.

گذر تاریخی عمارت مسعودیه

بنای تاریخی عمارت مسعودیه، از جمله بناهای تاریخی مربوط به دوره قاجار است. این بنا، در میدان بهارستان تهران به دستور مسعود میرزا که به ظل السلطان ملقب بود، ساخته شد. باغ نگارستان در سال 1222 قمری به ساخت رسید و در قسمتی از آن باغ نظامیه ساخته شد. اما در سال 1295 قمری، زمینی به بزرگی 4000 متر، خریداری و سپس برای ساخت عمارت و باغ مسعودیه در نظر گرفته شد. با نظارت میرزا‌ رضا قلی‌خان بر روی معمار این عمارت استاد شعبار معمار باشی، ساخت آن آغاز شد. نام این عمارت از نام مسعود میرزا برگرفته شده است و به عمارت مسعودیه معروف نامیده شده است.

تهران با داشتن گذر تاریخی، شاهد اتفاقات بسیاری بوده است. شاید تهران همیشه محلی برای زندگی روزمره شناخته شده باشد، اما وجود بناهایی زیبا و تاریخی مثل عمارت مسعودیه و سایر کاخ ها و عمارت های دیگر سبب شده است ضمن مرور بر تاریخ فرهنگی، از جاذبه های این اماکن نیز بهره مند شویم. امروزه این بنای زیبا، به پاتوقی برای فرهنگیان و اهل ذوق تبدیل شده است.

معماری عمارت مسعودیه در یک نگاه

اگر بخواهیم این بنای تاریخی فاخر زمان قاجار را تقسیم کنیم، به 5 ساختمان اصلی می‌رسیم. عمارت سردر، عمارت حوضخانه، عمارت دیوانخانه، عمارت مشیر الملکی و همین طور عمارت سید جوادی مجموعه این بنا را شامل می شوند. هر کدام از این قسمت ها شامل تزئیناتی نفیس و هنری به همراه تقسیم بندی های فضایی با کاربرد های مختلف است.

تزئیناتی از جمله کاشی‌کاری، خوشنویسی و خطاطی، آجرچینی، نقاشی های دیواری و همینطور گچ‌بری و سایر هنرهای معماری را در هر یک از قسمت های عمارت مسعودیه جای داده شده است. تزئینات زیبای در و پنجره‌ها، تزئینات سنگی، ارسی‌های چوبی که با شیشه های رنگارنگ و حجاری ها تلفیق شده اند، جلوه ای زیبا به این بنا بخشیده است. باغ این بنای تاریخی شامل خصوصیات باغ های ایرانی و خصوصیاتی بارز از دوره قاجاریه است که با طراحی و نقش ها معماری اروپایی نیز زینت داده شده است.

مطلب پیشنهادی : برج میلاد شامل چه بخش‌ها و مجموعه‌های تفریحی است؟

جنبه های گردشی و تفریحی عمارت مسعودیه

این بنای تاریخی فاخر پایتخت، از جنبه های مختلفی حائز اهمیت است. پایه و بنای بسیاری از ساختمان های فرهنگی برای کشور، در عمارت مسعودیه برپا شده است. این عمارت به عنوان یک بنای پربازدید، مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار دارد و در کنار کاخ ها، از نظر جذابیت از دید مخاطبان، برابری می کند. دو قسمت اندرونی و بیرونی این بنا از ساختمان هایی تشکیل شده است که هر کدام شامل عملکردهای متفاوتی هستند. این عمارت به ثبت رسیده در آثار ملی، همه روزه می تواند مورد استفاده عموم مردم و گردشگران باشد.

بخش هایی از جمله ساختمان آجری یک طبقه، ساختمان آجری سه طبقه، ساختمان یک طبقه ایوان دار آجری، انبارهای موقت، بناهای جدید، چاپخانه در شرق حیاط، مجموعه ساختمان جنوبی، ساختمان آجری سید جوادی و بناهایی دیگر سبب جذب شدن افراد همه روزه شده است.

سردر بنای عمارت مسعودیه در بهارستان وجود دارد که شامل کاشی کاری های زیبایی است. برای ورود به ساختمان اصلی کاخ، از کنار جوی آب و درختانی سرسبز گذر کرده و به عمارت باشکوه خواهید رسید. مقرنس ها و آیینه کاری های عمارت می توانند، ساعت های بسیار چشم و روح را به تماشا وادار کنند.

اولین کتابخانه و موزه ایران در عمارت مسعودیه

حدود سال 1304، انجمن معارف، یکی از اتاق های این بنای بزرگ را به عنوان اولین کتابخانه رسمی در کشور، اختصاص داد. در واقع اولین موزه ملی کشور ایران و اولین کتابخانه ملی کشور در عمارت مسعودیه برپا شده است.

با گذشت چند سال، اتاقی دیگر از این بنا، به عنوان اتاقی برای آثار باستانی که از سراسر کشور جمع آوری شده بودند، اختصاص داده شد. این موضوع سبب بنیان گذاری اولین موزه ملی ایران شد که در سال 1381 اشیای قیمتی و تاریخی به آن منتقل شد.

کتاب های نفیس به همراه عتیقه ها، اشیا و آثار باستانی قدمت‌دار، در اختیار بازدید علاقمندان در این عمارت قرار داده شده است. پایه گذاری اولین کتابخانه و موزه در این عمارت سبب فرهنگ سازی جدیدی برای کشور شد. از سویی دیگر در این بنا مدتی دانشکده افسری قرار گرفت و مدتی دیگر نیز به اختیار وزارت آموزش و پرورش واگذار شد.

کتیبه های تاریخی عمارت مسعودیه

مجموعه عمارت مسعودیه دارای هفت کتیبه است. کنار هم قرار گرفتن خط و نقش ها در این بنای تاریخی با هنری دل‌نشین و زیبا در قسمت هایی از جمله سردر کالسکه رو، سردر اصلی، عمارت دیوان خانه و عمارت مشیریه نصب شده است. دو کتیبه در عمارت دیوان خانه، دو کتیبه در سردر اصلی، دو کتیبه در عمارت مشیریه و یک کتیبه در قسمت سر در کالسکه رو نصب شده است.

باغ زیبای مسعودیه

باغ زیبا و باشکوه در محوطه این بنای تاریخی که شامل تمام ویژگی های منحصر به فرد ایرانی است، سبب شده تا محلی مناسب برای تفریح ایجاد شود. این باغ در مسیر گذر جوی آب بنا شده و اطراف آن با دیوارهای بلندی احاطه شده است. درون باغ عمارتی تابستانی ساخته شده است که استخری بزرگ برای آن ساخته شده است.

محوطه این مجموعه با دو بخش اصلی از هم مجزا شده است. محوطه شرقی، متشکل از عمارت دیوان خانه و باغ حیاط دیوان خانه است و محوطه غربی، به وسیله دیواری مشبک از قسمت شرقی مجزا شده است. قسمت غربی محوطه شامل بنایی کلی و یک طبقه زیر زمین است که به خیابان ملت مشرف است، اما این قسمت با گذر زمان درخت کاری شده و با نرده‌کشی از خیابان جدا شده است.

تزئینات زیبا و هنرمندانه سردر کالسکه به عنوان یکی از جذابترین زیبایی های این حیات به شمار می رود. از سویی دیگر این سردر باعث شده است، راه حلی هوشمندانه، برای تغییر زاویه باغ نسبت به خیابان ایجاد شده باشد.

هنگام ورود به باغ، آنچه که بیشتر خودنمایی می کند و توجه را جلب به خود می کند، حوض آب و دیوان خانه ای است که روبروی در ورودی قرار گرفته است. سنگ فرشی به طول 134 متر که با رج های زیبایی از درختان کاج بلند مزین شده است، به سمت ورودی اصلی منتهی می شود.

در گذشته به جای درختان کاج، درختان چنار اطراف این باغ را زینت بخشیده بودند. با بهره بردن از نرده های چوبی که توسط ستون هایی سنگی حمایت می شدند، چراغ های روشنایی با پایه های چدنی، بین هر رج رخت چنار چیده شده بود که ظاهری زیبا و خاص را برای باغ به ارمغان آورده بودند. منظره ای زیبا از بناهای اندرونی  در دو طرف باغ، ظاهری زیبا و نمایانگری از معماری عالی را به چشم می زند.

کافه رستوران سنتی عمارت مسعودیه

از جمله جاذبه هایی که سبب می شود این عمارت برای بازدید برگزیده شود، وجد کافه مسعودیه است. شیشه های رنگارنگ، دکوراسیون زیبا و فضای آرامش‌بخش یادآور خاطراتی نوستالژیک است. جلوه خاص این مکان سبب شده تا مکانی مناسب برای نوشیدن قهوه و چای در فضایی دلچسب فراهم شود.

کافه زیبای این عمارت دارای سقفی زیبا که بیانگر فرهنگ و هنر ایران است، می تواند مدت زمانی دلچسب را در کنار خانواده و دوستان فراهم آورد. محیطی دنج برای نشستن و صحبت کردن در مورد مسائل مختلف حتما آرامشی برای هفته ای پرکار مهیا می‌سازد. رستوران این مجموعه پیشنهادی عالی برای صرف یک وعده غذایی است. بهترین صبحانه ای که در یک روز تعطیل یا معمولی می توانید میل کنید، در عمارت مسعودیه وجود دارد. نوشیدنی هایی طبیعی که بر پایه عرقیات طبیعی تهیه شده اند، طعمی خاطره انگیز را در ذهن به جای می گذارند.

بناهای جدید در عمارت مسعودیه

طبق نیاز کاربرد و به روز رسانی برای این عمارت تاریخی، بناهایی از شمال به جنوب این بنا ساخته شده است. این بناها شامل یک طبقه آجری واقع در شمال عمارت سید جوادی که دارای واحد سمعی و بصری است. ساختمانی جدید از جنس آجری که شامل نگهبانی، حراست، پست برق و همینطور بانک ملی است.

گلخانه ای زیبا در کنار ساختمان گزینش، ساختمان شورای آموزش و پرورش و همینطور سرویس بهداشتی از دیگر ساختمان هایی است که به تازگی بنا شده اند. ساختمانی ایوان دار برای عکاسی و سایر خدمات رفاهی در کنار بنایی یک طبقه برای چاپخانه و آبدارخانه تاسیس شده است.

مطلب پیشنهادی : دربند تهران یک منطقه کوهستانی برای تفریحات سالم

فعالیت های فرهنگی و هنری در عمارت مسعودیه

برای برگزاری آداب و رسوم و مراسم های فرهنگی  هنری، از این بنا استفاده می شود. مراسم هایی همچون جشن خانه سینما، کنسرت ها و سایر تفریحات فرهنگی و هنری از این عمارت می توان بهره برد.

قسمت هایی از این بنا را امروزه به عنوان فروشگاهی برای صنایع دستی در نظر گرفته اند. فروشگاه های برپا شده در این عمارت مورد توجه بازدیدکنندگان و میهمانان بسیاری قرار گرفته است. خرید هدایا و یادگاری ها از این مجموعه، می تواند سبب بهانه ای برای رفتن به این بنا باشد.

مرمت و بازسازی عمارت مسعودیه

سال 1389 موافقت نامه ای بین “سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی” و “شرکت سرمایه گذاری ساختمانی عظام” نوشته و به امضا رسید. طی این موافقت نامه، پروژه ای برای بازسازی، مرمت و بهره برداری از این بنا آغاز شد. سازمان میراث فرهنگی طی این مشارکت، به منظور مالک این بنا باقی می ماند. شرکت عظام نیز به عنوان سرمایه گذار در طول بازه زمانی مشخص، حق بهره برداری از این بنا را خواهد داشت. پس از اتمام بازه زمانی مشخص شده، تمام اختیارات به سازمان میراث فرهنگ کشور تعلق می گیرد.

محل دقیق و دسترسی عمارت مسعودیه

در زمان قاجاریه، تهران بین حصاری قرار داشت. این حصارها در زمان صفویان توسط شاه طهماسب ساخته شده بود. حصار شاه طهماسبی، چند دروازه داشت که برای حفظ امنیت پایتخت، ورود و خروج از این قسمت ها انجام می شد. عمارت مسعودیه در کنار باغ لاله‌زار، باغ نگارستان و باغ سردار ایروانی واقع در شمال حصار شاه طهماسبی ساخته شده است. در حال حاضر این منطقه به اسم میدان بهارستان شناخته می‌شود و کاخ ها و بناهای ساخته شده این منطقه، در زمینه های مختلف فرهنگی به بهره برداری می‌رسند.

دسترسی به این مجموعه چه برای افرادی که ساکن تهران هستند و چه برای گردشگران و مهمانان، با طی مسیری راحت امکان پذیر است. با استفاده از خطوط راه‌آهن شهری و سایر وسایل نقلیه عمومی می توان به این عمارت تاریخی دست یافت. با استفاده از خطوط مترو و پیاده شدن در ایستگاه بهارستان، با طی کردن مسیری کوتاه به سمت خیابان اکباتان، می توان به ورودی اصلی این بنا رسید. مترو باعث می شود تا ترافیک این قسمت پر تردد شهر را به راحتی طی کرده و به مقصد برسید.

خیابان ملت و خیابان اکباتان در دو سمت این ساختمان قرار دارند. اگر قصد سفر با اتوبوس های درون شهری به عمارت مسعودیه را دارید، با استفاده از اتوبوس هایی که به سمت میدان بهارستان حرکت می کنند، می توانید به ورودی این بنا برسید. ایستگاه اتوبوس ملت در نزدیکی این بنا قرار دارد که موجب می شود راحتتر دسترسی پیدا کنید.

برای رفتن به بهارستان و رسیدن به عمارت مسعودیه با خودروی شخصی، حتما باید به طرح ترافیک و همینطور طرح زوج و فرد دقت کرد. دقت کنید که طرح زوج و فرد از ساعت 6:30 صبح آغاز شده و تا ساعت 19 عصر ادامه دارد. ایام تعطیلات رسمی و همینطور روزهای پنج شنبه و جمعه شامل این طرح ها نمی شوند. طی کردن مسیر با خودروی شخصی به سمت خیابان جمهوری و ورود به خیابان ملت و رسیدن به خیابان اکباتان راهی برای رسیدن به عمارت مسعودیه به شمار می رود.

سخن پایانی

این بنای مهم تاریخی در پایتخت ایران، یادگاری روزگاری است که در تهران امکان ساخت خانه با مساحتی بزرگ تر از یک زمین فوتبال وجود داشت. امروزه با زندگی در خانه های کوچک و گسترش آپارتمان نشینی و شهرنشینی، نیاز است تا از بناهایی با معماری هنری و زیبا بهره مند شویم. از آنجایی که دستیابی به این نقطه از تهران کار دشواری نیست، یعنی تنها با طی کردن قسمتی از مسیر با مترو و پیاده روی کوتاه، می توان در قسمتی از تاریخ قدم زد. معماری عمارت مسعودیه با دقت و ظرافت بسیار سبب شده است تا امروزه مورد توجه بسیاری از بازدیدکنندگان قرار گیرد.

مطلب پیشنهادی : مارماریس ، اطلاعات کامل و اجمالی سفر به آن